Gemeente Leeuwarden zet scholieren aan het denken

LEEUWARDEN - "Het deed me wel wat. Dat getuigen van een vechtpartij er zo'n trauma aan kunnen overhouden dat ze niets hebben gedaan, daar had ik nooit zo bij stilgestaan".

Hilde Marjan Valk (15) heeft net naar de voorstelling 'Geweld ... Nee' van toneelgroep Tryater gekeken. De gemeente Leeuwarden liet het stuk maken naar aanleiding van de dood van Meindert Tjoelker. Het wordt voor alle veertien- en vijftienjarigen van middelbare scholen in de Friese hoofdstad opgevoerd.

Geen decor, alleen een groepje jongeren dat zwaar gebukt gaat onder schuldgevoelens. Een klasgenoot die een jaar geleden na een schoolfeest in hun bijzijn bijna is doodgeschopt, heeft een overdosis pillen geslikt om er een eind aan te maken. Gekweld vragen de drie personages zich af hoe het zo ver heeft kunnen komen dat 'Kevin' in elkaar werd getrapt, en waarom ze daarna nooit meer naar hem omkeken.

Doel van het theaterproject is leerlingen duidelijk te maken wat de gevolgen van geweld zijn voor slachtoffers en 'omstanders' - ook getuigen, vrienden, en familieleden van slachtoffers - en wat iedereen zelf kan doen om geweld te vermijden of de gevolgen ervan te beperken. Aan 'de dader' wordt bewust weinig aandacht besteed: "De problematiek geweldadig gedrag is te complex om met een kort project als dit op te lossen", staat in de docentenhandleiding.

Het is een 'interactief' theaterstuk: na hun optreden laten de acteurs scholieren reageren op stellingen ("Als je geweld ziet, loop je door"). De leerlingen worden aangemoedigd 'alternatieve gedragskeuzes' voor de personages te formuleren. Daarna spelen ze bepaalde scènes opnieuw.

Regisseur Jos Thie wilde "een genuanceerde voorstelling maken, zodat je je met de rollen kunt identificeren. Dat is een voorwaarde voor mentaliteitsverandering. Het laatste dat je moet doen is het probleem versimpelen." Maar een aantal dingen kun je volgens Thie gerust 'keihard' zeggen. Zo houden de spelers de scholieren tijdens de nabespreking voor: "Ertussen springen is af te raden, maar het is heel belangrijk dat je iets doet als je geweld ziet, al is het maar iets kleins. Doe het ook voor jezelf, anders blijf je je misschien je hele leven schuldig voelen." En: "Als je een mes bij je hebt, word je eerder slachtoffer, dat laten onderzoeken zien. Of je wordt, als je ermee steekt, dader. Dan is ook je hele leven geruïneerd." Leerlingen kunnen de adviezen nalezen op een foldertje. Ze praten ook nog na met een docent.

In zo'n dertig van de honderd betrokken schoolklassen is het stuk inmiddels gespeeld. J. Wiersema, coördinator van de onderbouw van christelijk gymnasium Beyers Naude noemt de productie "geweldig, heel indringend". "Alleen maar praten over geweld maakt nooit zoveel indruk als theater. Het is knap hoe de acteurs de kinderen de voorstelling intrekken. Niemand krijgt de kans zich op de vlakte te houden." Ruben van Gorcum, Havo 3-leerling van openbare scholengemeenschap Piter Jelles: "Hier kun je niet omheen."

Het project is één van de 43 'actiepunten' uit een anti-geweldsnota van de gemeente. Na de tournee in Leeuwarden gaat Tryater de provincie in met een Friestalige versie. Daarna komt het project 'beschikbaar' voor andere gemeenten.

Bron: Dagblad Trouw 1 maart 1999

Terug naar de rubriek Nieuws