Het ganzenbord
De basisvorm van het ganzenbord is ontleend aan de mythologische vorm van het griekse labyrinth, dat je in Europa terugvindt als meditatiepad in vloeren van oude kerken, zoals de Kathedraal van Amiens. Overigens kun je in speeltuinen het labyrinth tegenkomen in het doolhof. En op kermissen tref je soms een variant aan in de vorm van het spookhuis.
Het ganzenbord is een gezelschapsspel, dat waarschijnlijk door Francesco de Medici werd ontworpen als een spel voor koning Philips II van Spanje. In Frankrijk en Engeland gebruikt men voor het spel eveneens de term 'ganzenbord'. In beide landen staat het tevens bekend als 'het spel van de wetten'.
Tegenwoordig wordt het ganzenbord vooral gezien als een kinderspel. Men speelt het op een kartonnen of houten bord, waarop in kringvorm 63 vakjes zijn aangebracht. Het aantal 63 heeft men mogelijk ontleend aan het getal van het 'moordjaar' (volksgeloof). Op dertien van de 63 vakjes is een gans afgebeeld. Het spel wordt met dobbelstenen gespeeld. Wanneer je op een van de dertien ganzen (5-9-14-18-23-27-32-36-41-45-50-54-59) terechtkomt, heb je geluk of ongeluk...Daar moet je mee leren omgaan.
Een alternatieve uitdaging
Met enig creatief vermogen en inzicht in de casus-, of gevalsmethode, kun je op het ganzenbordspel een waarden & normenvariant maken. Bijvoorbeeld door bij de dertien plaatsen (ganzen) een x-aantal mini-cases te maken, waarbij leerlingen - aan de hand van een reeks fiches - telkens uit drie (morele) opties kunnen kiezen.
Het spel kan een sterke morele of ethische dimensie krijgen, wanneer vormen van sociaal gedrag gaandeweg op verschillende manieren negatief worden gehonoreerd. Omgekeerd kan ongewenst gedrag in toenemende mate worden beloond. Omdat de spelers in eerste instantie zullen streven naar winst (daar gaat het toch altijd om !), komen zij voor de verleiding te staan om ten nadele van anderen beslissingen te nemen...
Het zal duidelijk zijn, dat een zekere mate van subtiliteit en een groot pedagogisch inzicht absolute voorwaarden zijn bij het ontwerpen van deze ongewone variant op het ganzenbordspel. Het is overigens aan te bevelen om het spel van te voren een keer met collega's proef te draaien en te cases te bespreken.
- Daarbij is dan een kernvraag hoe je als onderwijsgevende op een verantwoorde wijze met mogelijke 'pedagogische momenten' kunt omgaan.
- Een tweede kwestie is de vraag hoe je als onderwijsgevende leerlingen kunt stimuleren om een hoger niveau van moreel denken te ontwikkelen. In dit gevalk grijpt men vaak terug op de N+1 benadering van L. Kohlberg.
Tip
Het geheim van het alternatieve ganzenbordspel zit in de bewerking / wijziging van de veronderstelde gang van zaken bij het spel. Desgewenst kun je hetzelfde principe natuurlijk ook toepassen op (de regels van) een ander spel.
Zo kan het voor spelers een leerrijke ervaring zijn om bijvoorbeeld gaande het bekende monopolyspel te ontdekken, dat verliezers bij andere regels (d.w.z. bij andere waarden en normen !) uiteindelijk winnaars kunnen worden.
Bedenk van te voren wel dat spelbewerkingen veel tijd vragen. Maar het resultaat kan die investering dubbel en dwars belonen.
Links: Kids Games Internet Sites
De San José Public Library geeft links naar moderne kinderspelletjes op Internet.
Terug naar Werken met spelen
